Στην ερώτηση γιατί πέφτουν οι διεθνείς τιμές πετρελαίου, πέραν των όποιων άλλων σεναρίων, με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι η βασική αιτία είναι λόγω της υπερπροσφοράς που υπάρχει στην παγκόσμια αγορά κυρίως εξαιτίας της αύξησης παραγωγής στις ΗΠΑ λόγω της εκμετάλλευσης των τεράστιων σχιστολιθικών κοιτασμάτων, και ταυτόχρονα της διατήρησης των επιπέδων παραγωγής από τη Σαουδική Αραβία. Τα προαναφερθέντα πρέπει να συνυπολογισθούν και σε συνδυασμό βέβαια με τη φθίνουσα ζήτηση παγκοσμίως για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα η αύξηση της διείσδυσης του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα, η αναιμική αύξηση των δυτικών κυρίως οικονομιών αλλά και η επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών (BRICS), η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, οι μέχρι τώρα σχετικά υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή στην Ευρώπη ανάμεσα σε άλλα.

Πέραν όμως της βασικής σχέσης προσφοράς – ζήτησης, οι ΗΠΑ, σε μια συντονισμένη προσπάθεια με το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, χρησιμοποιούν στρατηγικά την τιμή του πετρελαίου, η οποία έχει καταρρεύσει από τα επίπεδα των 100 δολαρίων το βαρέλι για το brent σε επίπεδα κάτω των 60 δολαρίων, για να εκτοπίσει διάφορους παίκτες στην παγκόσμια σκακιέρα πετρελαίου αλλά και φυσικού αερίου. Με τις παρούσες τιμές, χώρες οι οποίες είναι σε πιο πρώιμο στάδιο ανάπτυξης των ενεργειακών υποδομών τους δεν μπορούν να προχωρήσουν στα σχέδιά τους και εκτοπίζονται από το παιχνίδι. Παραδείγματα: Μοζαμβίκη, Αυστραλία, Καναδάς, Βενεζουέλα.

Επιπροσθέτως, αυτή η συμμαχία πρώτον, αποδυναμώνει ιδιαίτερα τη Ρωσία, όπου σε συνδυασμό με τις κυρώσεις έχει οδηγήσει σε κατάρρευση το ρούβλι, δεύτερον, το ISIS, όπου η βασική πηγή χρηματοδότησής του είναι οι εξαγωγές πετρελαίου, τρίτον, δυσκολεύει τη χρηματοδότηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και συνεπώς τη διαπραγματευτική του δύναμη για όποια λύση.

Με εκτιμήσεις για περαιτέρω μείωση της τιμής ακόμη και στα χαμηλό επίπεδα των 40 δολαρίων ανά βαρέλι, η αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές επεκτείνεται. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι η χαμηλή μεταβλητότητα στην οποία συνήθισαν οι παγκόσμιες αγορές για τα τελευταία περίπου τρία χρόνια είναι παρελθόν, αφού δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάσει το γεγονός ότι οι τιμές μπορεί εν μια νυκτί να εκτοξευθούν στα γνώριμα επίπεδα των 100 δολαρίων ανά βαρέλι.

Ο Κώστας Ανδριοσόπουλος είναι καθηγητής και διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Ενεργειακής Διοίκησης (RCEM.eu) στο ESCP Europe Business School, Λονδίνο και αντιπρόεδρος ΔΣ της ΔΕΠΑ